James Watt

Urodzony w 1796 r. szkocki wynalazca, James Watt, określany często jako twórca silnika parowego, był kluczową postacią rewolucji przemysłowej. W rzeczywistości to nie Watt zbudował pierwszy silnik pa­rowy. Podobne urządzenie opisał Heron z Aleksandrii w I w., a w 1698 r. Thomas Savery opatentował silnik parowy zastosowany do pompowania wody. W 1712 r. Anglik Thomas Newcomen opatentował nieco ulepszoną wersję tego silnika. Silnik Newcomena miał jednak tak niską sprawność, że nadawał się tylko do wypompowywania wody z kopalń węgla. Sam Watt zainteresował się silnikiem parowym w 1764 r., gdy naprawiał maszynę Newcomena. Watt uczył się wyrobu mechanizmów tylko jeden rok, ale miał wielki talent wynalazczy.

Udoskonalenia wprowadzone przez niego do silnika Newcomena są tak istotne, że słusznie należy uważać go za wynalazcę pierwszego praktycznie użytecznego silnika parowego. Pierwszym wielkim udoskonaleniem Watta, opatentowanym w 1769 r., było wprowadzenie wydzielonej komory skraplania. Watt wpadł równiez na pomysł założenia izolacji na cylinder parowy, a w 1782 r. wynalazł silnik parowy o działaniu dwustronnym. Innowacje te, oraz sze­reg mniejszych usprawnień, przyczyniły się do co najmniej czterokrotnego zwiększenia sprawności silnika. W praktyce dopiero ten wzrost sprawności zmieni pomysłowe, lecz nie­zbyt przydatne urządzenie w maszynę o szerokim zastosowaniu w przemyśle. Watt wynalazł również (w 1781 r.) zespół przekładni do zamiany ruchu postępowo-zwrotnego na ruch ob­rotowy. Urządzenie to znacznie zwiększyło zakres zastosowania silnika parowego. Watt wy­nalazł także odśrodkowy regulator prędkości obrotowej (1788 r.), za pomocą którego można było automatycznie regulować obroty silnika, manometr (1790 r.), licznik, wskaźnik, zawór dławiący oraz różne inne usprawnienia. Sam Watt nie miał głowy do interesów, ale w 1775 r. wszedł w spółkę z Matthew Boultonem, inżynierem i bardzo zdolnym przedsiębiorcą. W ciągu następnych dwudziestu pięciu lat firma Watta i Boultona wyprodukowała wiele silni­ków parowych, a obaj partnerzy zostali bogatymi ludźmi. Trudno przecenić znaczenie silnika parowego. To prawda, że jest wiele innych wynalazków, które odegrały dużą rolę w rewolucji przemysłowej; w okresie tym nastąpił ogromny postęp w budowie maszyn górniczych, ma­szyn dla przemysłu metalurgicznego i wielu innych urządzeń przemysłowych, Kilka wyna­lazków, takich jak czółenko szybkobieżne (John Kay, 1733r,) czy przędzarka wózkowa (Ja­mes Hargreaves, l764r,), wyprzedziło nawet pomysły Watta, wynalazki te sprowadzały się jednak do niewielkich ulepszeń i żaden z nich oddzielnie nie miał decydującego znaczenia dla rewolucji przemysłowej, Inaczej jest z silnikiem parowym, który odegrał absolutnie kluczową rolę i bez którego rewolucja przemysłowa miałaby zupełnie inny przebieg. Wcześniej, mimo że w jakimś stopniu wykorzystywano wiatraki i energię wodną, głównym źródłem energii były zawsze mięśnie ludzkie. Fakt ten bardzo poważnie ograniczał zdolności produkcyjne przemysłu. Wynalazek silnika parowego usunął to ograniczenie. Przemysł zyskał potężne źródło energii, wskutek czego ogromnie wzrosła produkcja. Embargo na ropę naftową z 1973 r. uświadomiło nam, jak poważnie brak energii może ograniczać przemysł. To doświadczenie powinno nam, choć trochę pomóc w zrozumieniu, jak wielkie znaczenie dla rewolucji prze­mysłowej miały wynalazki Watta. Silnik parowy był nie tylko źródłem energii dla fabryk, znalazł on również zastosowanie w wielu innych ważnych dziedzinach. W 1783 r., markiz de Jouffroy d'Abbans zastosował z powodzeniem silnik parowy do napędu statku. W 1804 r., Ri­chard Trevitruck zbudował pierwszą lokomotywę paro­wą. Te pierwsze próby nie zakoń­czyły się sukcesem handlowym, ale w ciągu kilku dziesięcioleci statek parowy i kolej zrewolu­cjoni­zowały transport lądowy i wodny. Rewolucja przemysłowa przebiegała mniej więcej w tym samym czasie, co rewolucja francuska i amerykańska. Chociaż w owym okresie mogło nie wydawać się to tak oczywiste, obecnie możemy stwierdzić, że rewolucja przemy­słowa wy­warła dużo wię­kszy wpływ na codzienne życie ludzkie niż któraś z tych ważnych rewolucji politycz­nych. I dlatego James Watt jest jednym z tych ludzi, którzy wywarli zasad­niczy wpływ na historię. Był jednym z tych ludzi, którym naprawdę się powiodło. Zmarł dopiero w wieku 83 lat (1819 r.) i został pochowany z najwyższymi honorami na cmentarzu w Westminsterze.